Öncelikle bilinmesi gereken nokta, kardeşler arası kıskançlık ve rekabetin doğal bir durum olmasıdır.
“Kıskançlık” çok doğal ve temel bir duygudur. Beraberinde öfkeyi de yanına arkadaş olarak getirdiği unutulmamalıdır.
Çocuklar için bu duyguyla baş etmek bazen çok zorlayıcı olabilir.
Ebeveynler kardeş kıskançlığını yok etmeye çalışmak yerine, bu duyguyu kabul etmeli ve gelişimsel sürecin bir parçası olarak görmelidirler.
Hadi doğal gördük diyelim.
Peki ben bununla nasıl baş edeceğim?
Çocuklarım sürekli birbirine zarar verirken ne yapmalıyım?
Hamileyim, çocuğum şimdiden kıskanmaya başladı, ne yapabilirim?, Çocuğuma, kardeşi eve geldikten sonra nasıl davranmalıyım? gibi sorular zihninizi sürekli meşgul ediyor diyorsanız, haydi gelin size aşamalı bir şekilde nasıl baş edeceğiniz konusunda bilinçlendirelim.
1- Hamileyim, çocuğuma “kardeş geliyor” durumunu ona nasıl açıklayacağım?
Yeni bir bebeği düşünürken dikkat edilmesi gereken nokta, çocuğum yalnız büyümesin düşüncesiyle hareket etmek olmamalıdır.
Bunun yerine “tekrardan anne- baba olmaya hazırız” düşüncesi ile hareket edilmelidir. Yeni doğacak bebeğin fiziksel ve duygusal ihtiyaçları “yeterli” bir şekilde doyurulabilecekse, neden olmasın?
Kardeşten önce, çocuğunuzun yeterli sevgi ve ilgi ihtiyacının karşılanmasının, kıskançlık krizinin yaşanmasını minimuma indireceğini unutmayın.
Yaş grubu dikkate alınarak, kardeşle alakalı sorular mutlaka cevaplanmalıdır. Oyuncak bebeklerden ve eğitici kitaplardan yararlanılabilir. Odasındaki eşyalar veya giyeceği kıyafetler beraber seçilerek alınabilir.
“Bir kardeş geliyor” durumu abartılı tepkiler verilerek yaşatılmamalıdır. Yoksa bu durum, çocuğunuzun “eve yeni bir bebeğin gelişini” bir tehdit olarak algılamasına neden olur.
Onun yerine, bu durumun ona kendini nasıl hissettirdiğini sorun. Duygularını ifade etmesine izin verin ve iletişim kurun.
Çocuğunuzun hamileliğinde de aynı duyguları hissettiğinizi ona açık bir dille ifade edin.
Doğum sürecine yönelik evde canlandırmalar yapılıp, oyunlar oynanabilir. Böylece çocuğunuz, sürece daha iyi hazırlanacaktır.
Yeni bebek eve geldiğinde, çocuğunuzun ona dokunmasına, kucaklamasına, öpmesine izin verin. Bu durum ikisi arasındaki bağı güçlendirecektir. Zarar vermemesi için gözlemde kalın ancak bunu çocuğunuza hissetirmeyin. Güven duygusunu güçlendirin.
2. YENİ BİR BEBEK DÜNYAYA GELDİ, ŞİMDİ NE OLACAK?
Çocuklarınızı birbiriyle kıyaslamayın. Yapılan en büyük hatalardan biri de bu. Büyük çocuk kıskanmasın diye, “küçük çocuk için, o hep ağlıyor, bak sen uslusun”, “ o senden daha uslu, beni dinliyor, sen dinlemiyorsun ! ” gibi bu üslupla kurulan cümlelerden kaçınılmalıdır.
Büyük çocuğunda kardeşi kadar ilgi ve sevgi ihtiyacının doyurulması gerektiği unutulmamalıdır. Sevgisinin bölünmediğini, her ikisini de eşit sevdiğinizi somut oyunlarla anlatabilirsiniz.
Çocuğunuzdan kardeşiyle ilgili konularda yardım istemelisiniz. Ona sorumluluklar vermek, bağı güçlendirecektir.
Örneğin; “Hadi gel, birlikte üstünü değiştirmeye ne dersin?, Giyeceği kıyafetleri sen seçmek ister misin?” .
Kıskançlıkla ilgili şakalardan uzak durun.
Bazı ebeveynlerde çocuğum ilgisiz kaldı, onunla hiç ilgilenemiyoruz diye, aşırı ilgi gösterebiliyorlar. Bu da yanlış. Suçluluk psikoloji altında, çocuğunuzu abartılı ilgiyle şımartmayın. Bu bir süreç ve buna alışacaktır. Bir çocuk dünyaya getirdiğiniz için suçlu değilsiniz.
Her gün çocuklarınızla anne-baba olarak özel zaman geçirin. Baba bir çocukla ilgilenirken, anne diğer çocukla ilgilenmeli. Hep birlikte bir şeyler yapmanında keyfini çıkarın ve çocuğunuza adapte olabilmesi için zaman tanıyın.
Yeni doğan bebek büyümeye başladı. Ve geldik kördüğüme… Ebeveynlerin çıkmaz yaşadığı “kardeş kavgalarına” .
3-“ÇOK KAVGA EDİYORLAR” NE YAPMALIYIM?
Sakin olun. Kıskançlık, normaldi evet. Ancak kavgalar esnasında ebeveynlere de bir takım roller düşüyor.
Çocuklarınız büyümeye başladığında anlaşmazlıklar artabilir. Birbirlerine vurmaya, ısırmaya ve zarar vermeye kalktıklarında engel olabilirsiniz.
Kavga eden çocuklarınızı gördüğünüzde onları sakince birbirinden ayırın.
Dikkatlerini çekin. Kırmızı araba başında kavga eden çocuklarınıza, “Şu an kırmızı araba için birbirini hırpalayan iki çocuk görüyorum.” diyerek araya girin.
Bir sonraki adım, çözüm bulmaları için sorular sorun. Çocuklarınızın çözüm bulmasına yardımcı olun.
Yaşları küçük ise siz seçenekler sunun. Kendi belirleyeceğiniz seçenekler arasından çocuklarınıza seçim şansı verin.
“Ne yaşadığınızı anlıyorum, sırayla oynamak için beklemek zor olabilir. Ancak oynamak istiyorsak, sırayla beklemek zorundayız.”
Anlayışlı olmak ve sakin bir ses tonuyla konuşmak her zaman işe yarayacaktır. Aradaki dengeyi kurmak zor olsa da, bu süreci sevgiyle atlatabilirsiniz. Kararlarınızda tutarlı olun.
Birbirlerine zarar verdikleri için onları cezalandırmayın. Bu onlar arasındaki rekabeti arttırır. Öfkesi geçtikten sonra konuşmayı tercih edin. Öfkelendiğinde ne yapmasını gerektiğini öğretin.
Örneğin; öfkelendiğinde başka bir odaya geçmesini isteyebilirsiniz, birlikte dikkatini dağıtacak şeyler yapabileceğiniz teklifini götürebilirsiniz. Öfkesiyle ilgili resim çizdirebilirsiniz.
Ya da oyuncak bir peluşa öfkesini yansıtabilir. Ama öfkelendiğinde başkalarına zarar vermesine, incitmesine, vurmasına izin vermeyeceğinizi net bir şekilde çocuğunuza bildirin.
Kardeş kıskançlıklarında, parmak emme, alt ıslatma, öfke nöbetleri, yalnız yatmak istememek gibi durumlar ortaya çıktığında bir uzman yardımına başvurulmalıdır.
Tavsiyelerin, hayatınıza dokunması dileğiyle;
Özlem ŞEN BAYSAL
Uzm. Klinik Psikolog
Instagram: psikologayvalik
