El Ayak Ağız Hastalığı Nedir
Çoğunlukla 5 yaşından küçük çocuklarda, en çok da bebeklerde karşılaştığımız el ayak ağız hastalığı nadiren yetişkinlerde de görülmektedir.
Hastalığa daha çok Picornaviridae ailesinden enterovirüslerden coxsackie A10-a16 ve Enterovirüs 71 sebep olmaktadır.
El ayak hastalığı daha çok bahar aylarında görülür ve kuluçka süresi 3-7 gündür. El ayak hastalığı zaman zaman su çiçeği ve gribal enfeksiyonlarla karıştırılabilmekte, yanlış teşhis konulabilmektedir.
El ayak hastalığı nedir sorusu kabaca şu şekilde tanımlanabilir; daha çok bahar aylarında karşılaşılan, Enterovirüs ailesinden coxsackie virüsünün sebep olduğu, el, ayak, ağız, bademcik bölgesi, popo ve yumuşak dokuda oluşan ve bir hafta kadar süren kırmızı içi su toplayabilen döküntüler şeklinde seyreden son derece bulaşıcı bir hastalıktır.
Hastalık avuç içi ve ayak tabanında döküntüye neden olan ender rahatsızlıklardandır. Ayak tabanındaki döküntüler zaman zaman ağrı yapabilir ve yürümeyi zorlaştırabilir.
Hastalık süresinde tırnaklarda da renk değişikliği görülebilir. Zaman zaman el ayak hastalığı tırnak düşmesi yapabilir.
Hamilelerde, özellikle ilk trimestırda el ayak ağız hastalığı belirtileri görülmesi durumunda hemen doktora başvurulmalıdır. Hamilelik için riski bir hastalıktır.
[quads id=1]
El Ayak Hastalığı Belirtileri
En belirgin el ayak hastalığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
♦ Halsizlik ve kırgınlık
♦ İştah kaybı ve kusma
♦ Boğaz ağrısı
♦ Bademcikte kızarıklık
♦ Yetişkinlerde ve bebeklerde yüksek ateş
♦ Ağız içinde aft
♦ El, ayak ve bileklerin kırmızıya boyanması
♦ İlerleyen günlerde genital bölgede, popoda, dizlerin arkasında, avuç içinde, ayak altında, parmak aralarında ve kasıklarda pütür pütür kırmızı döküntülerin oluşması. Bu döküntüler küçük, içi su ile dolu kabarcıklar şeklindedir. Hastalık genellikle ateş, boğaz ağrısı, ağızda yaralar şeklinde başlayıp bir kaç gün sonra döküntüler ortaya çıkar. Döküntüler ortaya çıkınca tanı koymak kolaylaşır. Döküntüler 1 hafta 10 gün sürebilir.
El Ayak Hastalığı Neden Olur
Yazının başında da belirttiğim gibi hastalığa en sık Entrovirüslerden ailesinden coxsackie virüsü neden olmaktadır. Bu virüs oldukça bulaşıcıdır. Virüs döküntüler ortaya çıkmadan önceki iki gün ile döküntüler görüldükten sonraki yedi günlük sürede başkalarına da bulaşabilir. Özellikle yaz ve sonbahar aylarında salgına dönüşebilmektedir.
El ayak hastalığı neden olur dendiğinde akla gelen başlıca bulaş kaynakları; dışkı yoluyla, yakın temasla, tükürükle ve solunum sekresyonlarıyla çok hızlı bir şekilde bulaşabilir.
Özellikle yazları havuz sularının yutulması, oyuncaklar, ortak kullanılan şezlonglar, ortak havluların kullanılması yine el ayak ağız hastalığı neden olur sorusuna cevap önemli bulaş kaynaklarıdır.
Ayrıca okul ve kreş ortamında da hastalık kolaylıkla salgın haline dönüşebilir.
Hastalık çocuktan çocuğa bulaşabildiği gibi, çocuklardan yetişkinlere ya da yetişkinlerden çocuklara bulaşabilir.
Özellikle çocuklar el ağız ayak hastalığı belirtileri görülen kişi ya da çocuklardan uzak tutulmalıdır.
[quads id=1]
El Ağız Ayak Hastalığı Tedavisi
Hastalığın tedavisi mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır. Alternatif tedavi yöntemleri, bitkisel tedaviler doktora danışılmadan kesinlikle kullanılmamalıdır. Yapılacak yanlış bir uygulama durumun daha da kötüleşmesine sebep olabilir.
El ayak ağız hastalığı 1 hafta 10 gün içinde kendiliğinden geçer. El ayak hastalığı tedavisi için kullanılan ilaçlar genellikle hastalığın tedavisi için kullanılmaz, oluşturduğu rahatsızlıkları ortadan kaldırmaya yöneliktir.
El ayak hastalığı komplikasyonları arasında yer alan yüksek ateş için doktor tarafından ateş düşürücü verilebilir.
Döküntüler kaşınmamalıdır. Kaşınması durumunda yaralar iltihap kapabilir. Döküntülerin iltihap kapması nadiren iz kalmasına sebep olabilir. Bu nedenle özellikle çocuklarda kaşıntı giderici merhem, sprey, losyon ve ilaçlar kullanılabilir. Ancak bu merhem ve diğer bütün ilaçlar doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Ateş düşürücü ağrı kesiciler, ağız içi yaraları rahatlatan jel ve spreyler doktor kontrolünde kullanılabilir. Ayrıca döküntüler iltihap kapmışsa veya iltihap kapma riski varsa antibiyotikli kremler uygulanabilir. Bunun dışında antibiyotik el ayak ağız hastalığı tedavisi için kullanılmaz.
Daha önce hastalığı geçirenler tekrar el ayak ağız hastalığı geçirebilir. Bunun nedeni de farklı virüs serotiplerinin aynı hastalığı yapabilmesidir.
El Ayak Hastalığına Ne İyi Gelir
Hastalığın tedavisi için mutlaka doktor tavsiyelerine uyulmalı, tedavi uzman bir hekim tarafından takip edilmelidir. El ayak hastalığına ne iyi gelir dendiğinde akla gelen başlıca tavsiyeler:
♦ Hastaya bol sıvı verilmesi
♦ El ayak hastalığında iştah kaybına sık rastlanır. Ancak özellikle çocukların direncinin arttırılması için beslenmeye dikkat edilmelidir. Çocuk yememekte direniyorsa zorlanmamalıdır.
♦ Hastalara yoğurt ve çok sıcak olmayan çorba gibi ağızdaki yaraları azdırmayacak besinler verilmelidir.
♦ Sadece anne sütüyle beslenen bebeklerde el ağız ayak hastalığı söz konusu ise bebek daha sık emzirilmelidir.
♦ El ayak ağız hastalığı banyo için de; duş alınırken yaralar sünger ya da bezle silinmemeli, aşırı bastırarak temizlenmeden kaçınılmalıdır.
[quads id=1]
♦ Ağız yaralarının oluşturduğu rahatsızlığın hafifletilmesi için hastaya dondurma, yoğurt gibi soğuk yiyecekler verilmeli, sıcak ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
♦ Çocuklar hastalık geçene kadar bir hafta okula gönderilmemelidir.
♦ Yaraların üzerine hiçbir bitkisel karışım sürülmemelidir.
♦ Hastanın odası sık aralıklarla havalandırılmalıdır.
♦ Hastayla yakın temas kuranlar ellerini sabunla ve bol suyla yıkamalıdır.
♦ Oluşan döküntülerin görünümünde bir değişiklik meydana gelmesi halinde hastalığı takip eden doktora bilgi verilmelidir.
♦ Kişisel hijyene dikkat edilmesi hem iyileşme sürecini hızlandıracak, hem de hastalığın yayılmasının önüne geçecektir.
Uzm. Dr. Halil Akarcan
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı