DÜRTÜSELLİĞİ OLAN ÇOCUKLARA NASIL YAKLAŞILMALI, NELER YAPILMALI?
Sabırlı olun
“Demesi kolay” dediğinizi duyar gibiyim ama bu çocuklar için önce kendi sabır becerimizi artırmamız gerekiyor.
Bilin ki dürtüsellik büyük oranda genetik geçişi olan bir sorunumuz.
Çocuğunuz büyüdüğünde sabrınızın ne kadar önemli olduğunu, onu madde kullanımı gibi büyük felaketlerden koruduğunu göreceksiniz.
Destek Alın
Sabretme konusunda zorlanıyorsanız mutlaka destek alın.
Bunu söylediğimde birçok danışanım, belki suçlandığını düşünerek “Hocam sorun bizde mi?” diye sormaktan kendini alamıyor.
Sabrımızın ne kadar önemli olduğunu ve çocukların gelecek yaşamdaki riskleri anlatınca ikna oluyorlar.
Sorun kesinlikle sizde değil. Sizin sabrınıza bu çocukların çok ihtiyacı var.
Çocuklarımız için neler yapmıyoruz ki?
Seçenekleri Masaya Yatırın
Başları derde girdiğinde ona biraz zaman ayırın eşinizle en iyi seçeneğin ne olduğuna karar vererek uygulayın.
Kurallar Önemli.
Kuralların ne olduğunu net bir dille anlatın.
Her nerede olursanız olun bu kuralları uygulayın.
Asla taviz vermeyin!
Hikâyelerden Yararlanın
Okuduğu hikâyelere alternatif sonlar üretmesini isteyin ve sonuçların neler olabileceğini tartışın.
Duygusal Bağ Kurun
Her çocukla olduğu gibi özellikle Dürtüselliği olan çocukla duygusal bir bağ kurmak önemlidir.
Anne ve babanın yanında özellikle öğretmenlerin bu çocuklarla duygusal bir bağ kurmaları hayati önem taşır.
Şımartmadan ‘seni farklılıklarınla kabul ediyorum’ mesajı veren her söz ve davranış önemlidir.
Dayaktan Kaçının
Bu çocuklar, Hiperaktivitesi olan çocuklar fiziksel şiddete en çok maruz kalan grupların başında gelirler.
Fiziksel ceza etkili olmadığı gibi bunun acısını kesin bir yerden, olmadı kendilerinden çıkarırlar.
Doğrulara Odaklanın
En çok eleştirilen, uyarılan çocuklardır.
Küçük övgülere çok ihtiyaç duyarlar.
Çocuğun gün içinde sayısız defa sergilediği olumlu davranışlar vardır.
Bu nedenle sergilediği, ortaya koyduğu olumlu davranışları mutlaka görün ve gerekirse küçük ödüller verin.
Ertelemeyi Öğretin
Dikkat Eksikliği olan çocukların aksine Dürtüselliği olan çocukların sakinleşmeyi öğrenmeleri gerekir.
Ailenin olumlu model olması, alternatifler üretmesi, bazı nefes teknikleriyle sakinleşmeyi öğretmeleri oldukça yararlıdır.
Cinsel Gelişimini Takip Edin
Keyif ve haz verecek şeylere daha çok ilgi duyma eğiliminde olan bu çocuklar ilerleyen yaşlarda cinsellikle fazlaca ilgili olabilirler.
İlk ergenlik döneminde dikkat dağınıklıkları daha da artar.
Şekerden Uzak Tutun
Hiperaktivitesi olan çocuklar gibi dürtüselliği olan çocuklar da şeker, şekerli gıdalar, çikolatalar, hazır besinler, asitli içecekler, şeker katkılı meyve suları onların dikkatine zarar vereceği gibi dürtüselliklerini daha çok artıracaktır.
Makul Yaptırımlar Uygulayın
Bu çocuklara verilecek en etkili yaptırım yöntemi bir yerde bir süre beklemesini istemek ya da sevdiği etkinlik ve oyunlardan bir süreliğine mahrum etmektir.
Yaptırımları ertelemeyin hemen uygulayın.
Fiziksel Müdahalelere Dikkat
Birine vurma, ısırma gibi davranışlar gösterdiğinde hemen müdahale edin ve güvenli bir ortamda sakinleşene kadar beklemesini sağlayın.
Yaptırımları hemen uygulayın.
Sınırları çok net koyun ve ihlal edildiğinde neler olacağını anlatın.
Bunun kızmak ve bağırmaktan çok daha etkili olduğunu göreceksiniz.
Nasıl bir Öğretmen?
Kesin kuralları olan, disiplinli, düzenli aynı zamanda müşfik bir sınıf öğretmeni bu çocuklar için idealdir.
Dışlandığı hissi yaratmayacaksa tek ve en önde oturmaları avantajdır.
Puanlama Yöntemi Etkilidir
İstenilen davranışların ödüllendirildiği bu yöntem Dürtüselliği olan çocuklarda daha etkilidir.
Öğretmenle İşbirliği Yapın
Dürtüsellik sorunu yaşayan çocukların öğretmenleriyle olan iletişimleri son derece önemlidir.
Hatta tedavinin bir parçasıdır.
Aile olarak öğretmenle mutlaka sağlıklı bir iletişim kurun.
Öğrenme Stillerini Fark Edin
Çocuğun güçlü öğrenme yollarını bulun ve bu kanalları kullanın.
Çalışma Ortamlarını Düzenleyin
Mümkünse masa başında çalışmasını sağlayın.
Ortamda dikkati dağıtan öğeleri, eşyaları kaldırın.
Mutlaka müzik dinlemek istiyorsa sözsüz (enstrümantal) klasik müzik dinlemesine izin verin.
Müziğin sesi mümkünse kısık olsun.
Küçük Sınıflar
İmkânlarınız el veriyorsa öğrenci sayısı az olan sınıflarda okumasını sağlayın.
Kalabalık sınıflarda bu çocukların derse konsantre olmaları neredeyse imkânsızdır.
Özel Öğretmen
Çok çabuk sıkılan ve sürekli motivasyona ihtiyaç duyan öğrenciler için özel öğretmen son derece yararlıdır.
DEHB hakkında bilgi sahibi olan ve farklı öğrenme yolları deneyen becerikli bir öğretmen bir günlük dersi bazen bir saatte öğretebilir.
Mola Verin
Dürtüselliği olan çocuklar için en uygun ders süreleri 30–50 dakika olan çalışmalardır.
İlk başlarda 20 dakikayla başlayıp zamanla artırabilirsiniz.
Çok sevdiklerinde bazen bir iki saati aştıklarını da görebilirsiniz.
Görsel Öğeleri Kullanın
Öğrenme gerektiren konularda ne kadar görsel materyal kullanırsanız o kadar etkili olacaktır.
Önemli konu ya da bilgiler için kullanılan materyaller duvarda sürekli asılı kalabilir.
Bütünden Parçaya Gidin
Önceki çocuklardan farklı olarak Dürtüselliği olan çocuklara bütün hakkında bilgi verdikten sonra parçalara gitmeniz daha etkili olacaktır.
Ödüllendirin
Öğrenme çabasının ödüllendirilmesi bilimsel olarak da kanıtlandığı üzere bilginin kalıcılığını sağlamaktadır.
Uyarıcı İşaretler Kullanın
Dikkatinin dağıldığını düşündüğünüz ya da gördüğünüzde aranızda anlaştığınız bir işaret kullanın.
Bu bir dokunma, söz ya da işaret olabilir.
Dikkatini kontrol ettiğinde ise aynı şekilde bir uyaran ya da işaret vererek pekiştirin.
Koleksiyona Teşvik Edin
Toplayıcılık konusunda çok iyi olan bu çocukların doyumsuzluk özelliklerini en iyi kontrol altına alan etkinlik koleksiyon yapmalarını sağlamaktır.
Özel Dikkat!
Duygularını erteleme konusunda oldukça zorlanan bu çocukların bir kısmı çok arzu ettikleri, istedikleri bir şeyi izinsiz almak isteyebilirler.
Bu konuya özel bir dikkat verilmesi gerekebilir.
Ataklığını Kullanın
Atak ve çevik olan bu çocukları kitap toplamak, ihtiyacı olan çocuklar için oyuncak toplamak gibi etkinliklere yönlendirmeniz özellikle özgüvenleri açısından son derece önemlidir.
Spor
Özellikle ani karar verme, hızlı olma ve enerji gerektiren sporları severler.
Bireysel sporlarda daha başarılı olurlar.
Savunma sporları, tenis, pinpon, yüzme, kısa mesafeli koşu vb sporlarda oldukça başarılı olabilirler.
Bu onların hem sakinleşmesine hem de dikkatlerini artırmada yardımcı olur.
DOĞRU YÖNLENDİRİLİRSE
Adrenalin Sporları
Hiperaktivitesi olan çocuklar gibi bu çocuklar da spor dallarında oldukça başarılı olabilirler.
Özellikle adrenalin sporlarında dünya çapında başarı elde edebilirler.
Borsacılar
Hızlı karar vermenin ve cesur olmanın son derece önemli olduğu bu alanda çok sayıda başarıya imza atabilirler.
Bilgisayar
Pek çoğu bilgisayarı mükemmel kullanır.
Başarılı bir bilgisayarcı olmaları yüksek ihtimaldir.
Koleksiyonerler
Biriktirmeyi seven ve bundan oldukça doyum sağlayan bu çocuklar büyüdüklerinde önemli birer koleksiyoner olabilirler.
Riskli Meslekler
İçinde risk ve tehlike barındıran bazı mesleklerde çok başarılı olurlar.
Disipline olduklarında son derece başarılı askeri dehalar çıkabilir.
Tabii ki savaş olmasını arzu etmeyiz; ama ülkenin güvenliğini tehdit eden ani bir saldırıda ya da doğal afetlerde bu kişilerin ani karar alma becerilerine ve cesaretlerine ihtiyaç vardır.
Uzman Psikolog Ramazan Şimşek