Obezite günümüzn en sık görülen sağlık sorunlarından biri. Üstelik sadece yetişkinlerde değil çocuklarda da görülüyor.
Pediatrik-Doğumsal Kardiyoloji Uzmanı Prof Dr Alpay Çeliker, çocuklarda görülen obezitenin ileriki yaşlarda kalpte açabileceği sorunları ve ailelerin nasıl önlemler alması gerektiğini anlattı…
Aşırı kilolu olma ve obezite bugün dünyada önemli bir sorun haline geldi. 5-17 yaşında yer alan 10 çocuktan biri aşırı kilolu ve bu sayı dünya çapında 155 milyon civarında.
Bunların dörtte birine eşit olan 30-45 milyon çocukta ise hastalık boyutlarında obezite mevcut. Hem tüm dünyada hem de ülkemizde gittikçe artan çocuklarda obezite sorunu, erken yaşta kalp hastalıkları riskini de beraberinde getiriyor.
Prof. Dr. Alpay Çeliker, “Erişkin yaşta görülen kalp hastalıklarının birçok nedeni vardır. Bunların başında sigara içme, aşırı kilolu olma veya obezite gelmektedir. Erişkinlerde obezitenin kalp hastalığı riskini arttırdığı çok iyi bilinmektedir.
Çocukluk çağında obezitenin artan oranda sorun yaratmaya başladığını düşünecek olursak, önümüzdeki yıllarda erken yaşlarda kalp hastalığı görülme oranının artmaya başlayacağı öngörüsünde bulunabiliriz.
Obezite atardamarlarda sertleşme ile karakterize olan ateroskleroz ile ilişkilidir. Damar sertliği ise kalp hastalığı ve inme için önemli risk oluşturur.” dedi.
Çeliker ayrıca, “Obezite metabolik sendroma neden olur, bu sorunda erken kalp hastalığı oluşmasına yol açar. Metabolik sendrom yüksek kan insülin düzeyleri, hipertansiyon, yüksek kan yağları ve obezite bulguları ile karakterizedir.
Normal kilolu çocuklarda metabolik sendrom görülmez. Aşırı kilolu çocuklarda tip II diyabet görülme oranı artmıştır ve artmış kardiyovasküler risk mevcuttur. Gelişmekte olan ülkelerde geleneksel yaşam tarzı değişiklikleri ile birlikte tip II diyabetli çocuk sayısında artma mevcuttur.
Obez çocuklarda normal çocuklara göre hipertansiyon görülme oranı 3 kez artmıştır. Hipertansiyon ise önemli bir risk faktörüdür. Uyku sırasında solunum durması da obez çocuklarda görülebilir ve buda kalp damar hastalıkları riskini arttırır.” dedi.
OBEZİTENİN NEDENLERİ…
Enerji yoğun yiyeceklerin tüketiminin artması, azalmış fiziksel aktivite ve yiyeceklere kolay ulaşım gibi faktörler obezite probleminin artmasına neden olmuştur. Okulların sağlıklı yiyecekler ve fiziksel aktivite konusunda yeterli yapıda olmamaları bu sorunu daha da ağırlaştırmaktadır.
Aşırı kilo sorununa birçok neden yol açabilir. Genetik yapı, yaşam tarzı veya bu ikisinin birlikte etkisi önemlidir. Bu faktörlerin yanında hormon hastalıkları ve bazı ilaçların kullanılması da buna neden olabilir. Tüketilen yiyeceklerin bir kısmında sağlıklı içerikler olmayabilir ve hareketsiz yaşamda buna katkıda bulunur.
Altı yaşından küçük çocuklar televizyon başında ortalama 2 saat geçirirler. Buna bilgisayar kullanımı ve video oyunlar eklendiği zaman bu süre 5 saati geçebilir. Toplam süre 4 saati geçtiği zaman bu çocukların aşırı kilolu olma olasılığı yüksektir.
Yatak odasında televizyon bulunması da bu sürenin artmasında önemli rol oynar. Amerikan Pediatri Derneği 2 yaşından büyük çocukların ekran başında 1-2 saatten fazla kalmamalarını önermektedir. Bu dernek 2 yaşından küçük çocuklarda ise televizyon seyredilmesinin uygun olmadığını belirtmektedir.
Birçok çocuk yeteri kadar fiziksel aktivitede bulunmamaktadır. Okullarda yapılan beden eğitimi derslerinde haftada ancak 25-30 dakikalık egzersiz yaptırıldığı bilinmektedir.
Şu anda önerilen kılavuzlara göre 2 yaşından büyük çocukların günde 60 dakika en az orta derecede egzersiz yapmalarını önermektedir.
Genetik yapıda kilo ile yakından ilişkili olmasına karşın son yıllarda görülen problemlerden tek başına sorumlu değildir.
Ailelerin yeme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite düzeyleri de aşırı kilo sorunuyla yakından ilişkilidir. Ebeveynlerden bir veya ikisinin aşırı kilolu olması da riski arttıran diğer bir faktördür.
OBEZİTENİN YARATTIĞI SONUÇLAR NELER?
Aşırı kiloları nedeniyle mutsuz olan çocuklar sağlıksız yeme alışkanlıkları, anoreksi ve blumia gibi psikolojik sorunlara eğilim gösterirler. Bu çocukların depresyon ve madde bağımlılığı riskleri vardır.
Çocukluk çağında aşırı kilo veya obeziteye ikincil oluşan kardiyovasküler risk faktörleri erişkin dönemde kalp hastalığı, kalp yetmezliği ve inme gibi tıbbi sorunlara neden olabilir. Aşırı kilo ve obezitenin engellenmesi ile bu sorunların ilerde çıkması önlenebilir. Aşırı kilolu ve obez çocuklar şu anda ve gelecekte sağlıkla ilgili birçok sorunları olabilir.
Obezitenin Neden Olduğu Kalp ve Damar Sağlığını Etkileyen Riskler
1. Hipertansiyon
2. Damar iç tabakası fonksiyon bozukluğu
3. Büyük baş atardamarı (karotis) sertliğinin artması
4. Sol karıncık kas kitlesinde kalınlaşma
5. Sol karıncıkta genişleme
6. Yüksek kolesterol düzeylerine bağlı ateroskleroz
Bunların yanı sıra kemik ve eklem sorunları, egzersiz ve spor yapmayı engelleyen nefes darlığı, uyku sorunları, daha erken seksüel olgunlaşma, karaciğer ve safra kesesi problemleri, depresyon gibi sorunlar görülebilir.
AİLELER NELER YAPMALI…
Bir yaşına kadar olan dönemde birçok faydasının yanı sıra anne sütü aşırı kilo almayı engeller. Yeme alışkanlıkları ilgili iyi stratejiler geliştirmek için 2-6 yaş son derece önemlidir.
7-12 yaş arasındaki çocuklarda fiziksel aktivite konusunda cesaretlendirmelidir.
13-17 yaş arasındaki çocuklar “fast-food” yemekleri severler. Bunu engellemek için daha sağlıklı ve küçük porsiyonlarda yemekler hazırlanmalı ve aktif olmaları sağlanmalıdır.
Televizyon seyretme, bilgisayar ve video oyunlarını azaltılmalı ve ekran başında yemek yeme alışkanlığı ortadan kaldırılmalıdır.
Çocuklar günde 4-5 kez meyve ve sebze yemeğe alışmalıdır. Kahvaltının düzenli olarak yapılması çok önemlidir.
1.Bütün ailenin birlikte yemek yemesi ve fiziksel aktivitede bulunmakla aşırı kilolu çocuğunuzu yalnız bırakmamış olursunuz. Doktorunuz tarafından önerilmedikçe diyete başlamak çocuğunuzun gelişimini ve öğrenme kapasitesini engelleyebilir.
2. Çocuğunuza sevdiğinizi ve önemli olduğunu hissettirin.
3. Çocuğunuzu olduğu gibi kabul edin.
4. Çocuğunuzun kilosuyla ilgili endişelerini değerlendirin. Aşırı kilolu çocukların bu problemle ilgili herkesten daha fazla bilgi sahibi olabileceğini unutmayın.
5. Alışverişte daha fazla meyve, sebze almaya çalışın ve çocuğunuzun bunlardan istediğini seçmesine izin verin.
6. Daha az soğuk içecek, yüksek yağ veya kalori içerikli patates cipsi, kurabiye veya şekerlemeler almaya çaba gösterin. Sağlıklı yiyecekler bulundurun ve bunları daha fazla tüketmelerine fazla ses çıkartmayın.
7. Çocuğunuzun her gün kahvaltı yapmasını sağlayın. Kahvaltı enerji sağlayarak çocuğunuzun okulda derslerinde başarılı olmasını sağlar. Kahvaltıyı atlayınca aç ve yorgun olur ve günün ilerleyen saatlerinde sağlıksız yiyecekler tüketmesine neden olur.
8. “Fast food” yeme sıklığını azaltın. Böyle bir ortama gidince de yüksek kalori içeren soslar içermeyen salata veya sandviçler almaya çalışın.
9. Meyve suyundan daha çok su, ayran veya düşük kalorili süt içmelerini sağlayın. Taze meyve suları daha sağlıklı olmasına karşın daha fazla enerji içerirler.
10. Doymuş veya transyağ içeren yağ kullanımını azaltmaya çalışın. Yağ ihtiyacını balık, bitki yağları ve kuruyemişlerle sağlayın.
11. Sağlıklı yiyecekleri aile ortamında tüketmeye çalışın. Bu tür ortamlar çocukların değişik yiyeceklere alışmasını daha kolaylaştırır.
12. İlk seferinde yeni bir yemeği yemeyen çocuğu zorlamayın, daha sonra yemesini bekleyin.
13. Çocukları yemek yemeğe cesaretlendirirken yiyeceklerle ödül vermeyin. Böyle yaparsanız ödül olarak verdiğiniz şeyin daha kıymetli, diğer yiyeceğin ise önemsiz olduğunu vurgulamış olacaksınız.
14. Küçük porsiyonlarla başlayın, hala açsa biraz daha ilave edin. Yemeği sağlıklı hazırladığınız sürece bu problem oluşturmayacaktır.
15. Yüksek yağ ve kalori içeren yiyecek ve içeceklerin reklam yönünün güçlü olduğunu unutmayın ve çocuklarınızı sağlıklı yiyecekler konusunda sürekli bilgilendirmeye çalışın.
YAPILABİLECEK FİZİKSEL AKTİVİTELER…
1.Çocuklarınıza iyi örnek olarak egzersiz yapmaya ve fiziksel olarak uygun olmaya çabalayın. Fiziksel aktivite yaparken de bunu eğlence haline getirin.
2. Çocuklarınızı okulda veya çevrede bulunan spor takımlarına girerek fiziksel aktivite yapmaya cesaretlendirin.
3. Çocuğunuzun sevdiği sporu yapması için araştırmada bulunun.
4. Ailece aktif olarak fiziksel aktiviteler yapmaya çalışın. Evde temizlik yaparken veya araba yıkarken beraber çalışın. Hayvanat bahçesi veya büyük parklarda yürüyüş, bisiklete binme gibi aktiviteleri beraber yapmaya çaba gösterin.
5. Çocukları erişkinlerin yaptığı ağır sporları yapmak için zorlamayın. Eğlenceli fiziksel aktiviteleri yapmaları için araştırın.
6. Çocukların günde 60 dakika fiziksel aktivitede bulunmaları gereklidir. Bunu bir seferde yapmaları şart değildir, birkaç seferde yapabilirler. Hareketsiz çocuklara başlangıçta daha az sürelerle fiziksel aktivite yapmalarını cesaretlendirin.
7. Evde bilgisayar, bilgisayar oyunları ve televizyon seyretme zamanına sınırlamalar getirin.
8. Evde bulmaca yapma, proje ve kitap okuma gibi diğer aktiviteleri yapmalarını sağlayın.
Posta
