Çocuklar Zorba Doğmaz Zorbaca Davranmayı Öğrenirler…
Zorbalık strese verilen öğrenilmiş bir tepki olup başkaları üzerinde kontrol sağlama ve güç sağlama motivasyonudur.
Zorbaların az gelişmiş sosyal becerileri olduğu, olmadığı yerlerde tehdit algıladıkları, diğer çocukları olmadıkları halde tehdit kabul ettikleri bilinir.
Zorbalar, empati ve merhametten yoksundur, başkalarının ne hissettiğini anlamak da güçlük yaşarlar.
Psikoterapist Hurley’e göre zorbaya karşı empati duymak zor olsa da onların bu davranışılarını yaratan nedenleri anlamakta fayda vardır:
1. Gergin ebeveyn ilişkileri
zorbalar sıklıkla sıcak sevecen ve ilgi ebeveynlerden yoksundurlar. Zorbaların ebeveynleri çoğunlukla aşırı rekabetçidirler ve diğer çocuklardan daha üstün olmaları için kendi çocuklarını zorlarlar.
Ebeveynler ön yargılıdırlar, her zaman rekabet edip her ne yol olursa çocuklarının kazanmasına odaklıdırlar.
2. Tutarsız disiplin
Zorbaca davranan çocuğun evinde tutarsız disiplin görülmektedir. Ebeveynler sınır koymakta zorlanırlar ve yapılan davranışlarından çocuğu sorumlu tutmakta eksik kalırlar.
3. Zayıf akademik başarı
Bazı çocuklar derslerinde zorlandıkça ve yardım alamadıklarında ümitsizliğe kapılılar. Bu durumda çocuklar sıkıntılarını davranışları ile dışarı vurabilirler. Böyle durumlarda çocuk zorbalık yaparak daha başarılı arkadaşlarından intikam almaya yönelebilirler.
4. Sosyal desteğin azlığı
Kendilerinin sevilmediğini hisseden, yalnızlık yaşayan çocuklar biraz sosyal kontrol elde etmek için zorbalığa başvurabilirler. Yanlış bakış açıları onlara çocukları kontrol etmenin arkadaş sahibi olmanın bir yolu olduğunu düşündürür.
5. Çocuk istismarı
Ebeveynleri tarafından fiziksel veya duygusal olarak istismara uğramış olan çocuklar, kendinden zayıf olarak gördükleri akranlarına zorbalık yapar.
6. Zorbalığa maruz kalma
Bir çok zorbaca davranan çocuk daha önceleri kendileri zorbalığa maruz kaldıkları bulunmuştur. Zorbaca davranışları aynayalarak sosyal güce ulaşmaya çalışırlar.
7. Düşük öz güven
Yukarıdaki bütün maddeler ışığında zorbalık yapan çocukların düşük öz güvene sahip oldukları sonucu çıkarılabilir.
Zorbalık yapan bir çocuk yetiştirmemek için bir kaç öneri :
♦ Çocuklarınızın başarılarını ve gayretlerini yerinde ve dozunda gerçekçi bir şekilde takdir edin.
♦ Çocuğunuzu dinleyin.
♦ Problem çözmede çocuğunuza rehber olun. Saldırgan sorun çözme stratejilerini desteklemeyin.
♦ Çocuğunuzun kurduğu olumlu arkadaşlıklarını destekleyin.
♦ Kardeş ilişkilerini olumlu olarak yönlendirin.
♦ Çocuğunuzu kardeşleri veya arkadaşları ile karşılaştırmaktan uzak durun.
♦ Sınırlarınızı düşünerek koyun, çocuğunuza açıklayın ve seçimlerinin sonuçlarından onu sorumlu tutun.
♦ Her gün empati becerisini örnekleyecek fırsatlar yaratın.
♦ Her çocuğunuza ona özel bir vakit ayırıp, ikinizin de keyif aldığı bir etkinlikte bulunun.
♦ Sakin ve sevecen olun, sorun çözme becerilerinizde çocuğunuza örnek olun.
♦ Televizyonda, sinemada veya videolarda şiddet içeriklerine dikkat edin ve kısıtlayın.
Bazı araştırmaların agresif ve veya hareketli kişilikli çocukların doğa gereği zorba olmayacağı gibi sakin ”uslu ” çocuklarının zorbalık yapmayacağı anlamına gelmez.
” Çocuklar zorba doğmaz, zorba olmayı öğrenirler.Her ebeveyn çocuklarının merhametli , empatikve vefalı arkadaşlar olmayı sosyal becerilerini geliştirerek destekleyebilirler.”
Çeviri: Uzm. Gelişim Psikoloğu Ayşe Başak Erk / Katie Hurley
