Benim çocukluğum ortaokul yıllarına kadar köylerde geçti.
O zamanlar akşam karanlık basana kadar dışarıda oynar, anne babamızın ısrarına rağmen eve zor girerdik.
O zamanlar köylerde televizyon olmadığı gibi, internet de henüz icat dahi edilmemişti.
Aslında çocuğun dışarıda oynaması onun sosyal, zekâ ve fiziksel gelişimi açısından çok önemli. Fakat günümüzde özellikle büyük şehirlerde bu artık pek mümkün görünmüyor.
Bunun çeşitli nedenleri var.
Bilinçli aileler çocuğun sokaktan kötü alışkanlık edinmemesi için çocukların yalnız başına sokağa çıkmasına izin vermiyor. Kendileri de her zaman çocukla beraber oyun alanına inemiyor. Bu da çocukların eve hapsolmasına ve fiziksel aktivitelerden uzak kalmasına neden oluyor.
Eve kapanan çocuk da tabi ki internetin ve televizyonun başından kalkmıyor. Bu durum bazı çocuklarda aşırı kilo ve hareketsizliğe yol açabiliyor. Böylece çocuklarda fiziksel, sosyal ve ruhsal problemler ortaya çıkabiliyor.
Oysaki çocuklarımız enerji doludur ve bir şekilde bu enerjilerini atmak zorundalar. Eğer yapabiliyorsak çocuklarımızı günlük spor aktivitelerine yönlendirmeliyiz. Bu onların hem enerjisini alır, hem de sosyalleşmelerine zemin hazırlar.
Gelelim çocukların interneti nasıl kullanmaları gerektiğine.
İnternet doğru kullanıldığında tabi ki yüksek derecede faydaları vardır. Fakat yanlış kullanıldığında da telafisi olmayan derin yaralara yol açabilir.
Bu konuda ebeveynlere bazı tavsiyelerimiz olacak.
Son yıllarda uygulamaya giren bir sistemle, aileler “güvenli internet hizmeti”ne üye olabilirler. İnternet sağlayıcıları bu hizmeti ücretsiz olarak vermektedir. Sizin yapmanız gereken internet sağlayıcınızı arayarak bu hizmete üye olmak.
Bu hizmeti kullandığınızda çocuklarınız istese de porno, kumar, şiddet gibi zararlı içeriklere ulaşamayacaklar. Çocuklarlarınızı güvenli interneti nasıl kullanmaları gerektiği konusunda da bilgilendiriniz. Kötü amaçla kullanılabilecek özel bilgi, belge, resim, şifre, kredi kartı numarası gibi şeyleri paylaşmamaları gerektiğini de öğretiniz.
Öncelikle internet için kullandığımız bilgisayar evin ortak kullanım alanında, göz önünde olmalıdır. Bu sayede çocuğunuzun internet kullanımını daha rahat kontrol edebilirsiniz.
Çocuğunuzla iyi bir iletişim içerisinde olun. Çocuğunuza, her konuyu sizinle paylaşabileceği güvenini veriniz ki; herhangi bir taciz veya olumsuz bir durumda çocuğunuz konuyu sizinle paylaşabilsin.
Çocuğunuzun internette kalma suresine ve bilgisayar kullanma süresine mutlaka kısıtlama getiriniz. Çocuğunuzun internet kullanımını sık sık denetleyiniz. Hangi sitelere girdiği, hangi sohbet ortamlarında bulunduğu konusunda fikir sahibi olunuz.
Mümkünse sohbet ortamlarındaki arkadaşlarını tanımaya çalışınız.
Uzun süre bilgisayar veya internet kullanımı çocuğunuzun sosyalleşmesine olumsuz etki yapabileceği gibi hareketsiz kalmasına, bazı fiziksel rahatsızlıklara neden olabilecektir. Çocuğunuzun oyuna, kitap okumaya, spor yapmaya ve sanata vakit ayırmasını sağlayınız.
Çocuğunuza internet ortamında tanımadığı kişilerle sohbet etmemesini, iletişim kurmamasını öğretiniz. Çocuğunuza, internet ortamında yeni tanışılan kişilerin her zaman kendileri ile ilgili doğru bilgiler vermeyebileceği, kimlikleri ve yaşlarıyla ilgili yanıltıcı bilgiler verebileceği gerçeğini anlatınız. İnternette tanışılan herhangi birinin çocuğunuzla dışarıda buluşma teklifinde bulunması durumunda, bunun çok tehlikeli olabileceğini ve hemen size haber vermesi gereğini onlara anlatın.
İnternette iletişime geçerken dilimizi doğru kullanmamız gerektiğini, kaba ve itici davranışlardan uzak durmamız gerektiğini de çocuklarımıza öğretmemiz gerekir.
İnternetten herhangi bir program veya doküman indirmeye kalktığımızda bu programlar zararlı içerik veya bilgisayarımıza zarar veren hatta özel bilgilerimize sızan virüsler barındırabilir. Bu konuda da çocuklar internetten bir şey indirmeden önce anne babaya danışmalıdır. Hatta tanımadığı kişilerden gelen e-mailleri açmaması gerektiği de çocuklara öğretilmelidir. Tanıdıklarıyla dahi kullanıcı adı, şifre gibi özel bilgilerini paylaşmaması gerektiği çocuklara öğretilmelidir.
Yoğun ve kontrolsüz internet kullanımı çocuğunuzu “internet bağımlısı” yapabilir. Bu bağımlılık çocuğunuz için sosyal anlamda; gerçek dünyadan uzaklaşmaya, daha bireysel olmaya, arkadaşlık ve diğer sosyal becerilerin olumsuz etkilenmesine, giderek izole bir hayat sürmeye ve bundan rahatsız olmamaya, yaşa uygun olmayan bilgi ve görüntüler alındığında, bunların yorumlamasında zorluk çekmeye, ailevi ilişkilerin zayıflamasına, problem çözme becerilerinin gelişmemesine sebep olabilir.
İnterneti kullanırken fiziksel koşullara da dikkat etmek gerekir. Bilgisayarı uzun süre kullanmak çocuklarınızın gözlerine zarar verir. Dik oturmalı ve sırtımızı destekleyecek sandalye veya benzeri bir şeye de yaslanmamız gerekir. Göz sağlığı açısından ortamın aydınlığı da önemlidir.
Sedat Ertekin